با پایان محدودیت‌های کرونایی، بسیاری تصور کردند دوران سخت تمام شده است. اما در واقع، کرونا فقط یک ویروس نبود؛ یک تجربه جمعی از تروما بود که همچنان در روان جمعی ما جریان دارد. هنوز هم وقتی کسی سرفه می‌کند، دل‌مان می‌ریزد. هنوز هم اضطراب لمس سطوح، فاصله‌گذاری‌ها و ترس از آینده در گوشه ذهن‌مان خانه کرده‌اند.
این مقاله سفری‌ست به درون روان آدمی در دوران پسا-پاندمی؛ سفری برای فهمیدن اینکه چرا هنوز آن‌طور که باید «خوب» نشده‌ایم و چه کاری می‌توانیم برای ترمیم روان خود انجام دهیم.
قبل از هر چیز، باید تعریف دقیقی از تروما (trauma) داشته باشیم. تروما به تجربه‌ای شدیداً استرس‌زا گفته می‌شود که از ظرفیت روانی ما برای پردازش فراتر می‌رود. این تجربه ممکن است جسمی، روانی یا عاطفی باشد.
اما نکته مهم اینجاست:
تروما فقط برای کسانی نیست که در ICU بستری شده‌اند یا عزیزی را از دست داده‌اند. حتی تنهایی طولانی، بلاتکلیفی اقتصادی، یا قرنطینه‌های طاقت‌فرسا هم می‌توانند منجر به آسیب روانی شوند.
شاید فکر کنید "من که مشکلی ندارم"، اما بیایید دقیق‌تر نگاه کنیم. برخی از نشانه‌های شایع تروما که هنوز در بسیاری از ما وجود دارد، شامل موارد زیر است:
بی‌قراری مزمن یا اضطراب بی‌دلیل
کابوس یا فلش‌بک خاطرات ناخوشایند دوران قرنطینه
اجتناب از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که یادآور روزهای سخت کرونا هستند
احساس گناه بازمانده (Survivor’s Guilt)
فرسودگی روانی، حتی با وجود اینکه "اوضاع بهتر شده"
اگر با این نشانه‌ها مواجه‌اید، شما تنها نیستید. این همان چیزی است که روانشناسان به آن می‌گویند: تروما پس از پاندمی.
کرونا، یک تروما شخصی نبود، بلکه یک تجربه جمعی جهانی بود. برای اولین بار در تاریخ معاصر، همه‌ی مردم جهان هم‌زمان دچار ترس، ناامیدی و بی‌ثباتی شدند.
چند دلیل که چرا پاندمی چنین اثر عمیقی بر روان ما گذاشت:
از دست دادن کنترل: نمی‌دانستیم کی تمام می‌شود، چقدر خطرناک است یا چه باید بکنیم.
فقدان‌های ناگهانی: مرگ عزیزان، شغل، ثبات اقتصادی، مراسمات عروسی یا ختم... بدون وداع.
انزوای اجتماعی شدید: انسان ذاتاً اجتماعی‌ست و این قطع ارتباط، آسیب جدی وارد کرد.
بمباران اطلاعاتی: اخبار ۲۴ ساعته، آمار مرگ‌ومیر، تئوری‌های توطئه… روان‌مان را فرسوده کرد.
شاید ماسک‌ها کنار رفتند، مدارس باز شدند و رستوران‌ها شلوغ شدند، اما بسیاری از ما در درون‌مان هنوز در قرنطینه‌ای عاطفی هستیم.
روان درمانگران معتقدند تروماهایی که حل‌نشده باقی بمانند، می‌توانند در قالب‌های مختلفی مانند افسردگی، اضطراب، مشکلات خواب یا حتی دردهای جسمی بروز کنند.
کودکان بیش از بزرگسالان از پاندمی آسیب دیدند. آن‌ها دوران شکل‌گیری اجتماعی و عاطفی خود را در خانه، دور از مدرسه و بازی با هم‌سالان گذراندند.
برخی اثرات روانی کرونا بر کودکان:
تأخیر در رشد مهارت‌های اجتماعی
اضطراب جدایی (از والدین یا مراقبین)
ترس شدید از بیماری یا مرگ
کاهش تمرکز و افت تحصیلی
در مرکز مشاوره و روانشناسی مهرآفرین، ما به خوبی می‌دانیم که زخم‌های روانی دوران کرونا به این راحتی التیام نمی‌یابند. به همین دلیل خدمات تخصصی برای درمان تروما، اضطراب، افسردگی و مشکلات روانی پساکرونا طراحی کرده‌ایم.
تیمی متشکل از روانشناسان متخصص در درمان تروما
جلسات حضوری و آنلاین با حفظ حریم خصوصی
تمرکز بر درمان کودک و نوجوان
تکنیک‌هایی مانند EMDR، CBT، و درمان‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی (Mindfulness)
اگر احساس می‌کنید هنوز درگیر اثرات دوران کرونا هستید، مهرپویان در کنار شماست.
خوشبختانه روان انسان توانایی فوق‌العاده‌ای برای ترمیم و بازیابی دارد، به شرط آن‌که آگاهانه قدم برداریم. اینجا چند راهکار برای شروع مسیر درمان آورده‌ایم:
به خود اجازه بدهید که احساساتی مثل ناراحتی، ترس یا خشم را تجربه و بیان کنید.
صحبت با متخصص، کمک می‌کند تجربه‌ها را پردازش کرده و از بار روانی آن‌ها بکاهید.
ورزش، خواب کافی، تغذیه سالم و تنفس عمیق، تأثیر زیادی در تنظیم روان دارد.
دوباره دوست پیدا کنید، به گروه‌های حمایتی بپیوندید، گفت‌وگو را از سر بگیرید.
مانند مدیتیشن، یوگا، نوشتن افکار، یا تمرین ذهن‌آگاهی.
تروما پساکرونا
آسیب روانی کرونا
درمان اضطراب پس از کرونا
روانشناسی کرونا
مشاوره روانی دوران کرونا
اثرات روانی پاندمی
مشاوره مهرپویان
تروما در کودکان کرونا
اختلال پس از سانحه پاندمی
شاید دیگر نیازی به ضدعفونی کردن بسته‌های خرید نباشد، اما نیاز ما به درمان روانی و بازسازی درونی هنوز زنده است. فراموش نکنیم که کرونا، یک زخم جمعی بود. و هر زخم، نیاز به توجه دارد تا التیام یابد. اگر حس می‌کنید هنوز حال‌تان آن‌طور که باید، خوب نشده، کمک گرفتن اولین قدم شجاعانه برای بهبودی است.
