عشق، زیباترین احساس انسان است؛ اما آیا کافی است؟
بارها شنیده‌ایم زوج‌هایی که می‌گویند «ما عاشق هم بودیم، ولی دیگر نمی‌شد ادامه داد».
اینجاست که پرسشی عمیق در ذهن شکل می‌گیرد: چرا بعضی رابطه‌ها با وجود عشق، دوام نمی‌آورند؟
پاسخ این پرسش نه در کمبود احساس، بلکه در شناخت ناکافی، الگوهای روانی، مهارت‌های ارتباطی و آسیب‌های ناخواسته ذهنی نهفته است.
در این مقاله، از دید یک مشاور روانشناسی به بررسی علمی و عاطفی این مسئله می‌پردازیم تا بفهمیم چرا گاهی عشق، به جای نجات، خودش به دام تبدیل می‌شود.
در نگاه علمی، عشق ترکیبی از دلبستگی، میل و صمیمیت است.
اما عشق احساسی متغیر است؛ با ترشح هورمون‌هایی مثل دوپامین، اکسی‌توسین و سروتونین شروع می‌شود و با گذر زمان، اگر به شناخت و رشد نرسد، کم‌رنگ می‌شود.
عشق در مرحله‌ی اول شور دارد، اما در مرحله‌ی دوم نیاز به مهارت دارد.
بدون یادگیری مهارت‌های ارتباطی و شناخت الگوهای ذهنی، عشق خام، دیر یا زود می‌سوزد.
هیچ‌کس با ذهن خالی وارد رابطه نمی‌شود.
زخم‌های قدیمی، تجربه‌های تلخ خانوادگی، و باورهایی که از کودکی شکل گرفته‌اند، همه در تعاملات عاطفی نقش دارند.
فردی که در کودکی امنیت عاطفی نداشته، ممکن است در رابطه دچار وابستگی افراطی یا ترس از صمیمیت شود.
این تضاد، حتی در روابط عاشقانه، به تدریج باعث فرسایش می‌شود.
در فرهنگ ما، گاهی عشق را مساوی با فداکاری بی‌قید و شرط می‌دانند.
اما عشق سالم مرز دارد.
وقتی فردی خود را کاملاً در دیگری حل می‌کند، هویت شخصی‌اش را از دست می‌دهد.
در چنین حالتی، عشق به جای رشد، به وابستگی ناسالم تبدیل می‌شود.
روانشناسان معتقدند رابطه‌ی سالم بر پایه‌ی دو انسان مستقل شکل می‌گیرد، نه دو انسان نیمه‌تمام که یکدیگر را «تکمیل» کنند.
هر کسی عشق را به شکلی متفاوت ابراز می‌کند:
یکی با کلام، دیگری با رفتار، سومی با زمان گذاشتن یا هدیه دادن.
اگر دو نفر زبان عشق متفاوتی داشته باشند، ممکن است یکی احساس کند «دوستش ندارند»، در حالی که دیگری با همه‌ی وجود تلاش می‌کند.
مشاوره‌های ازدواج و زوج‌درمانی به افراد کمک می‌کند زبان عشق یکدیگر را یاد بگیرند؛
زیرا اغلب سوءتفاهم‌ها از همین ناهماهنگی ساده شروع می‌شود.
فیلم‌ها و شبکه‌های اجتماعی تصویری رؤیایی از عشق ارائه می‌دهند.
اما در دنیای واقعی، رابطه یعنی تضاد، گفت‌وگو و رشد.
وقتی یکی از طرفین انتظار دارد همیشه در آرامش مطلق باشد، در اولین بحران ناامید می‌شود.
پایداری رابطه یعنی توان تحمل سختی‌ها، نه فرار از آنها.
بیشتر جدایی‌ها نه به‌خاطر خیانت یا سردی، بلکه به‌دلیل نداشتن گفت‌وگوی مؤثر اتفاق می‌افتد.
رنج‌های نگفته، سوءتفاهم‌ها و سکوت‌های طولانی، به تدریج دیوار می‌سازند.
مهارت «گفت‌وگو بدون قضاوت» یکی از اصولی است که مشاوران خانواده در جلسات درمانی آموزش می‌دهند.
زوج‌هایی که یاد می‌گیرند احساسات خود را بدون سرزنش بیان کنند، شانس بیشتری برای دوام دارند.
شاید عجیب باشد، اما ما اغلب به‌صورت ناخودآگاه، افرادی را انتخاب می‌کنیم که الگوهای قدیمی زندگی‌مان را بازسازی می‌کنند.
دختری که در خانواده‌ای با پدر خشن رشد کرده، ممکن است ناخواسته جذب مردی مشابه شود؛
چون ذهنش آن الگو را «آشنا» می‌داند، حتی اگر آسیب‌زا باشد.
در روان‌درمانی، این چرخه را تکرار ناخودآگاه طرحواره‌ای می‌نامند.
تا زمانی که ریشه‌ها را نشناسیم، در روابط مشابه گرفتار خواهیم شد.
در برخی روابط، عشق به‌تدریج به کنترل و تملک تبدیل می‌شود.
یکی از نشانه‌های ناسالم‌ترین نوع رابطه، این است که یکی از طرفین احساس کند باید دیگری را «تصحیح» یا «مالک» شود.
رابطه‌ای که بر پایه‌ی کنترل بنا شود، دیر یا زود منجر به خشم، اضطراب و فرسودگی روانی می‌شود.
رابطه اگر ثابت بماند، پوسیده می‌شود.
دو انسان باید در مسیر زندگی، با هم رشد کنند، نه فقط کنار هم بمانند.
اگر یکی رشد کند و دیگری درجا بزند، فاصله‌ی ذهنی افزایش می‌یابد و احساس تنهایی پدیدار می‌شود.
در بسیاری از مواقع، افراد به نقطه‌ای می‌رسند که نمی‌دانند باید ادامه دهند یا نه.
در این شرایط، حضور یک مشاور بی‌طرف و متخصص می‌تواند از فروپاشی جلوگیری کند.
کلینیک روانشناسی و مشاوره مهرآفرین با تیمی از روانشناسان، زوج‌درمانگران و مشاوران تحصیلی و فردی، در زمینه‌هایی چون ترک اعتیاد، مشاوره ازدواج، مشاوره خانواده، سکس‌تراپی و روان‌درمانی فعالیت دارد.
هدف مهرآفرین، ایجاد درک، آرامش و بازسازی ارتباط‌های انسانی است نه فقط نجات رابطه، بلکه نجات ذهن.
رهایی از چرخه تکرار، فقط با آگاهی و کمک تخصصی ممکن است.
قدم‌های مهم برای حفظ رابطه شامل موارد زیر است:
گفت‌وگو درباره‌ی احساسات واقعی
درک تفاوت‌ها، نه تغییر آنها
مراجعه به مشاوره زوج‌درمانی
تمرین مرزگذاری سالم
پذیرش فردیت طرف مقابل
احترام متقابل
آزادی همراه با تعهد
گفت‌وگو، نه کنترل
رشد مشترک
صداقت در احساسات
عشق سالم، امنیت می‌دهد نه اضطراب.
اگر در رابطه‌ای احساس اضطراب یا اجبار دارید، آن رابطه نیاز به بررسی دارد.
عشق، زیباست اما به‌تنهایی کافی نیست.
برای دوام رابطه باید یاد بگیریم، رشد کنیم و بازسازی کنیم.
دوام عشق، حاصل آگاهی و مهارت است، نه فقط احساس.
اگر احساس می‌کنید رابطه‌تان در چرخه تکرار افتاده، یا نمی‌دانید چطور باید به آرامش برگردید، گفت‌وگو با یک روانشناس حرفه ای می‌تواند مسیر جدیدی پیش رویتان بگذارد.
