جمله‌ای هست که می‌گوید: "زخم زبان، از زخم شمشیر کاری‌تر است." در روابط زناشویی، به‌خصوص در لحظه‌های عصبانیت و دعوا، جملاتی گفته می‌شود که نه تنها مسئله را حل نمی‌کند، بلکه پایه‌های رابطه را سست می‌کند. این جملات، سمی، تحقیرکننده، سرکوبگر یا منفجرکننده‌اند و اگر تکرار شوند، رابطه را از درون تخریب می‌کنند.
در این مقاله از مرکز مشاوره روانشناسی مهرآفرین، می‌خواهیم به بررسی جملات سمی در دعواهای زن و شوهری بپردازیم، دلایل روانی پشت آن‌ها را توضیح دهیم، و راهکارهای سالم‌تر برای ابراز احساسات ارائه کنیم.
در هنگام دعوا، مغز ما وارد حالت «جنگ یا گریز» می‌شود. بخش منطقی ذهن خاموش می‌شود و بخش هیجانی، کنترل را به‌دست می‌گیرد. به همین دلیل بسیاری از زوج‌ها جملاتی می‌گویند که بعداً پشیمان می‌شوند. اما برخی از این جمله‌ها اثر عمیق و ماندگاری دارند که حتی بعد از آشتی هم در ذهن طرف مقابل باقی می‌مانند.
یکی از بدترین اشتباهات در مشاجره، کلی‌گویی و استفاده از واژه‌هایی مثل "همیشه" و "هیچ‌وقت" است. این جملات طرف مقابل را در موقعیت تدافعی قرار می‌دهد و مانع حل مسئله می‌شود.
این جمله اعتماد طرف مقابل را به کل رابطه زیر سؤال می‌برد. احساسی که منتقل می‌شود: "تو پشیمان، بی‌ارزش و انتخاب اشتباهی هستی."
طعنه، کنایه و تحقیر، مانند اسید به رابطه آسیب می‌زنند. این جمله حاوی طرد، تحقیر و برچسب‌زنی است.
برچسب‌های روانی یا توهین به سلامت روان، بسیار آسیب‌زاست. به‌خصوص اگر فرد مقابل از مشکلات اضطراب یا افسردگی رنج ببرد.
مقایسه، یکی از روش‌های مخرب است. نه تنها طرف مقابل را تحقیر می‌کنید، بلکه حس بی‌کفایتی به او منتقل می‌شود.
حتی اگر در اوج عصبانیت هم گفته شود، این جمله یکی از سخت‌ترین زخم‌ها را ایجاد می‌کند. ممکن است بخشیده شود، اما فراموش نمی‌شود.
سرزنش یک‌طرفه، بدون در نظر گرفتن سهم خود در مشکلات، احساس بی‌عدالتی و نادیده گرفته شدن به همراه دارد.
تهدید به جدایی در لحظات ناراحتی باعث ناامنی عاطفی می‌شود و به مرور احساس امنیت روانی را از رابطه می‌گیرد.
توهین به ارزش‌ها، شخصیت یا گذشته‌ی همسر، یعنی تخریب هویت فردی که روزی به او عشق ورزیده‌اید.
کشاندن پای فرزندان به اختلافات، نوعی سوءاستفاده‌ی عاطفی است و نه تنها به همسر، بلکه به کودکان نیز آسیب می‌زند.
این جمله حس خیانت عاطفی و ناکافی بودن را در طرف مقابل به‌وجود می‌آورد.
بی‌اعتنایی و بی‌ارزش جلوه دادن احساسات، یکی از کشنده‌ترین ضربات به رابطه است.
عدم مهارت گفت‌وگوی سالم
کودکی همراه با خشونت یا تحقیر
تجربه نکردن روابط ایمن عاطفی
فشار استرس، خستگی یا اختلالات روانی پنهان
الگوگیری از والدین یا فیلم‌های سمی
در مرکز مشاوره روانشناسی مهرآفرین، ما با بهره‌گیری از روانشناسان خانواده، زوج‌درمان‌گرها و مشاوران تخصصی روابط زناشویی، به زوج‌هایی که درگیر دعواها و تعارضات مکرر هستند کمک می‌کنیم:
مهارت‌های ارتباطی سالم را بیاموزند
الگوهای رفتاری مخرب را شناسایی و اصلاح کنند
نسبت به یکدیگر همدلی و درک بیشتری پیدا کنند
گفت‌وگو را جایگزین دعوا کنند
اگر احساس می‌کنید رابطه‌تان به بن‌بست رسیده یا حرف‌هایتان بیشتر زخم می‌زنند تا درمان کنند، وقت آن است که از کمک حرفه‌ای استفاده کنید.
استفاده از "من احساس می‌کنم" به جای "تو همیشه..."
تمرین مکث قبل از پاسخ دادن
شنیدن فعالانه بدون قطع کردن طرف مقابل
تمرین تنفس عمیق در لحظه‌ی خشم
کمک گرفتن از مشاور خانواده برای جلسات دو نفره
دعوا در رابطه، اجتناب‌ناپذیر است. اما جملاتی که در لحظه‌ی خشم می‌گویید، می‌تواند آینده‌ی رابطه‌تان را بسازد یا ویران کند. با تمرین، آگاهی و کمک گرفتن از متخصص، می‌توان یاد گرفت که حتی اختلاف نظر را هم به زبان عشق بیان کرد.
