اگر نوجوانان دهه ۶۰ و ۷۰ دغدغه‌هایشان را کنکور، شغل و یا محدودیت‌های خانوادگی می‌دانستند، نسل Z که شامل متولدین اواخر دهه ۷۰ تا اوایل ۹۰ شمسی هستند، با مشکلاتی متفاوت، پیچیده‌تر و عمدتاً روانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اضطراب، استرس، افسردگی و احساس بی‌معنایی، در صدر فهرست چالش‌های روانی آن‌ها قرار دارد.
با وجود دسترسی بی‌سابقه به اطلاعات، آموزش، سرگرمی و ارتباطات جهانی، چرا نوجوانان امروزی این‌قدر مضطرب‌اند؟ آیا سبک زندگی مدرن عامل اصلی است؟ یا باید به دلایل زیربنایی‌تری نگاه کنیم؟
در این مقاله از مرکز مشاوره مهرآفرین، می‌خواهیم به بررسی علمی، روان‌شناختی و اجتماعی پدیده‌ی اضطراب در نسل زد بپردازیم و همچنین راهکارهای درمانی و پیشگیرانه ارائه دهیم.
نسل Z شامل متولدین تقریبی سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ شمسی (۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ میلادی) است. این نسل اولین نسلی است که از کودکی با اینترنت، گوشی هوشمند و شبکه‌های اجتماعی بزرگ شده‌اند. آن‌ها اغلب دیجیتال نیتیو هستند، یعنی با تکنولوژی به دنیا آمده و رشد کرده‌اند.
نشانه‌های اضطراب در نوجوانان نسل Z
بی‌قراری و استرس دائمی
پرخاشگری ناگهانی یا انزوا
ترس از قضاوت شدن در شبکه‌های اجتماعی
اختلال در خواب
سردرگمی شدید نسبت به آینده
افکار منفی، مقایسه خود با دیگران
زندگی در اینستاگرام، تیک‌تاک و سایر پلتفرم‌ها، نوجوانان را به شکل مداوم در معرض مقایسه قرار می‌دهد. افراد زندگی‌های فیلترشده و ایده‌آل‌شان را نمایش می‌دهند و نوجوان احساس می‌کند "کافی نیست".
هر حرکت، حرف و حتی ظاهر نوجوان ممکن است زیر ذره‌بین فالوورها و دوستان مجازی‌اش قرار گیرد. این موضوع فشار روانی مضاعفی وارد می‌کند.
از بحران‌های اقتصادی گرفته تا تغییرات اقلیمی، اخبار منفی مداوم باعث ترس از آینده و ناامیدی در نسل زد شده است.
با وجود ارتباط‌های زیاد مجازی، عملاً روابط عاطفی و همدلانه‌ی واقعی بسیار کم شده‌اند. نوجوان احساس تنهایی و درک نشدن می‌کند.
برخی خانواده‌ها هنوز با نگاه سنتی، توقعاتی مثل رتبه برتر، رشته خاص یا موفقیت مالی سریع از فرزندان خود دارند؛ در حالی که نوجوان در دنیای متفاوتی زندگی می‌کند.
افت تحصیلی یا ترک تحصیل
تمایل به مصرف مواد یا اعتیاد رفتاری (بازی، اینترنت، غذا)
مشکلات جسمی مانند سردرد و مشکلات گوارشی
خودزنی، افکار خودکشی یا گوشه‌گیری شدید
خانواده‌ها چطور می‌توانند کمک کنند؟
۱. قضاوت نکنید، گوش دهید
۲. با نوجوانان درباره احساساتشان گفت‌وگو کنید
۳. از نصیحت‌های کلیشه‌ای بپرهیزید؛ بیشتر سوال بپرسید
4. فضای بدون فشار فراهم کنید
۵. در صورت لزوم، از مشاور کمک بگیرید
در مرکز مشاوره روانشناسی مهرآفرین، ما اهمیت دوران نوجوانی را درک کرده‌ایم. تیم متخصص ما شامل مشاوران کودک و نوجوان، روان‌درمانگران و روانشناسان بالینی هستند که با رویکردهای علمی، به نوجوان کمک می‌کنند:
اضطراب را بشناسد و مدیریت کند
مهارت‌های مقابله با استرس را بیاموزد
هویت فردی‌اش را پیدا کند
با خانواده رابطه‌ای سازنده برقرار کند
ما در مهرآفرین معتقدیم که نوجوانان امروز، اگر حمایت شوند، آینده‌ای روشن‌تر برای جامعه خواهند ساخت.
یکی از ساده‌ترین و در عین حال موثرترین ابزارها برای آرام‌سازی ذهن.
تعیین ساعت‌های مشخص برای استفاده از موبایل و استراحت دیجیتال.
ورزش باعث کاهش هورمون‌های استرس‌زا و بهبود خلق می‌شود.
رسیدن به هدف‌های کوتاه‌مدت حس موفقیت و اعتماد به نفس را بالا می‌برد.
مشاوره فردی یا گروهی به نوجوان کمک می‌کند احساساتش را بشناسد و کنترل کند.
نسل Z نسلی آگاه، باهوش و خلاق است، اما هم‌زمان در معرض فشارهای روانی شدیدی قرار دارد. اضطراب مزمن در نوجوانان اگر جدی گرفته نشود، می‌تواند آینده آن‌ها را به خطر بیندازد. راهکار، سرزنش یا تحقیر نیست؛ بلکه درک، حمایت و مراجعه به متخصص است.
اگر فرزندی در این نسل دارید، یا خودتان از نسل Z هستید، فراموش نکنید: مشاوره روانشناسی، فقط برای مواقع بحرانی نیست؛ ابزاری است برای پیشگیری، رشد و توسعه‌ی فردی.
